Ενότητα 4 Γλώσσα Θεωρία "Τα ζώα που ζουν κοντά μας"| Θεωρία γραμματικών και συντακτικών φαινομένων| Άρθρο

Τάξη: Ε’ Δημοτικού 

Ενότητα: 4. Τα ζώα που ζουν κοντά μας

Θεωρία:  Οριστικό και αόριστο άρθρο

Άρθρα είναι οι μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από τα ουσιαστικά, τα επίθετα, τις κλιτές μετοχές και ορισμένες αντωνυμίες.

Τα άρθρα έχουν:

 γένος: αρσενικό, θηλυκό ή ουδέτερο αριθμό: ενικός ή πληθυντικός πτώση: ονομαστική, γενική, αιτιατική (δεν έχει κλητική)

Τα άρθρα συμφωνούν με τα ουσιαστικά, τα επίθετα και τις κλιτές μετοχές που συνοδεύουν σε γένος, αριθμό και πτώση.

Τα είδη των άρθρων είναι:

1.     το οριστικό άρθρο

2.    το αόριστο άρθρο

Οριστικό άρθρο: ο, η, το

o   Χρησιμοποιείται όταν η λέξη που ακολουθεί είναι συγκεκριμένη και γνωστή.

	Ενικός αριθμός
Ονομαστική	ο	η	το
Γενική	του	της	του
Αιτιατική	τον	τη(ν)	το
	Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	οι	οι	τα
Γενική	των	των	των
Αιτιατική	τους	τις	τα

Το ¨ν¨ στο άρθρο την παραμένει όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από φωνήεν ή από τα σύμφωνα κ, π, τ, τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γκ και τα διπλά ξ, ψ.

Πχ. την άνοιξη, την πέτρα, την μπλούζα, την ξαπλώστρα

Το ¨ν¨ στο άρθρο τον και έναν παραμένει, γιατί είναι αρσενικό.

Προσοχή: Δεν μπερδεύουμε το οριστικό άρθρο με τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας (του, τον, της, την, το, τους, τις, τα).

Το άρθρο συνοδεύει ονόματα (πχ. το άλογο, το καφέ άλογο), ενώ η αντωνυμία συνοδεύει ρήματα (πχ. το άκουσα, το είδα).
Μην ξεχνάς: Οι αδύνατοι τύπο της προσωπικής αντωνυμίας μπορούν να αντικατασταθούν από τους δυνατούς τύπους της προσωπικής αντωνυμίας (αυτός, αυτή, αυτό στην αντίστοιχη πτώση).

Πχ. Τον είδα → είδα αυτόν, Την χαιρέτησα → χαιρέτησα αυτήν,
Το άκουσα → άκουσα αυτό

Προσοχή στην ορθογραφία

o   η – οι

Το ¨η¨ χρησιμοποιείται στην ονομαστική ενικού του θηλυκού γένους, ενώ το ¨οι¨ χρησιμοποιείται στην ονομαστική πληθυντικού του αρσενικού και θηλυκού γένους.

Πχ. η μέλισσα – οι μέλισσες

o   τον – των

Το ¨τον¨ χρησιμοποιείται με την αιτιατική ενικού του αρσενικού γένους, ενώ το ¨των¨ χρησιμοποιείται για την γενική πληθυντικού και των τριών γενών.

Πχ. τον δάσκαλο – των δασκάλων

o   της – τις

Το ¨της¨ χρησιμοποιείται στη γενική ενικού του θηλυκού γένους, ενώ το ¨τις¨ χρησιμοποιείται στην αιτιατική πληθυντικού του θηλυκού γένους.

Πχ. της μέλισσας – τις μέλισσες

Αόριστο άρθρο: ένας, μια/μία, ένα

o   Δηλώνει ότι η λέξη που ακολουθεί δεν είναι συγκεκριμένη ή ότι δεν έχουμε μιλήσει προηγουμένως γι’ αυτήν.

o   Δε σχηματίζει πληθυντικό.

	Ενικός αριθμός
Ονομαστική	ένας	μια/μία	ένα
Γενική	ενός	μιας	ενός
Αιτιατική	έναν	μια	ένα

-      Σε μεγαλύτερα κομμάτια λόγου, το αόριστο άρθρο που υπάρχει στην αρχή αντικαθίσταται στη συνέχεια από το οριστικό.

Ένας λύκος περπατούσε στο λιβάδι. Ο λύκος, λοιπόν, ήταν πολύ πεινασμένος.

Μια αλεπού τον πλησίασε. Η αλεπού δεν άργησε να καταλάβει πως ο λύκος πεινούσε πολύ.

-      Σε κάποιες περιπτώσεις, μερικές λέξεις δε χρειάζονται άρθρο.

– Βοήθεια! Αλεπού!

– Δεν είναι αλεπού, λύκος είναι.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ
Οριστικό άρθρο: ο, η, το	Χρησιμοποιείται όταν η λέξη που ακολουθεί είναι συγκεκριμένη και γνωστή.	Ο λύκος μας, που λέτε, είχε να φάει τρεις μέρες. Tο αρνί, όμως, δεν έλεγε να ξεμυτίσει από τονναό.
Αόριστο άρθρο: ένας, μια, ένα	Δηλώνει ότι η λέξη που ακολουθεί δεν είναι συγκεκριμένη ή ότι δεν έχουμε μιλήσει προηγουμένως γι’ αυτήν.	Ένας λύκος και μια αλεπού ζούσαν σε ένα λιβάδι.