ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ-ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ Τρόποι για να δηλώσουμε χρόνο

                       

ΓΡΑΜΑΤΙΚΗ-ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Θεωρία: Τρόποι για να δηλώσουμε χρόνο

Για να βρούμε σε ποιο σημείο του κειμένου δηλώνεται χρόνος, χρειάζεται να ρωτήσουμε πότε κάνουμε ή πότε γίνεται κάτι.

Τον χρόνο μπορούμε να τον δείξουμε με τους παρακάτω τρόπους:

    1.  χρόνοι των ρημάτων

    2.  χρονικά επιρρήματα

    3.  ουσιαστικά με λειτουργία επιρρήματος

    4.  χρονικές προτάσεις

    5.  φράσεις με προθέσεις

·         Ποιοι είναι οι χρόνοι των ρημάτων

Για να δείξουμε πότε κάνουμε ή πότε γίνεται κάτι χρησιμοποιούμε πολλούς τρόπους.

Ένας από αυτούς είναι οι χρόνοι των ρημάτων.

•       Οι χρόνοι των ρημάτων δηλώνουν πότε γίνεται μια ενέργεια ή πράξη.

Αυτή η ενέργεια ή πράξη μπορεί να γίνεται στο:

•     Παρελθόν: κάτι που γινόταν ή έγινε παλιά

πχ. Τα παιδιά έπαιζαν. (παλιά, στο  παρελθόν)

•        Παρόν: κάτι που γίνεται τώρα, τη στιγμή που μιλάμε

πχ. Τα παιδιά παίζουν. (τώρα, στο παρόν)

•         Μέλλον: κάτι που θα γίνει ή θα γίνεται αργότερα

πχ. Τα παιδιά θα παίζουν. (αργότερα, στο μέλλον)

•       Οι χρόνοι των ρημάτων είναι οι παρακάτω:

1.     Ενεστώτας: κάτι γίνεται τώρα, στο παρόν συνέχεια

πχ. Ο μαθητής διαβάζει.

2.    Παρατατατικός: κάτι γινόταν συνέχεια στο παρελθόν
πχ. Ο μαθητής διάβαζε.

3.    Αόριστος: κάτι έγινε μια φορά στο παρελθόν
πχ. Ο μαθητής διάβασε.

4.    Εξακολουθητικός Μέλλοντας: θα γίνεται συνέχεια στο μέλλον

πχ. Ο μαθήτης θα διαβάζει.

5.    Συνοπτικός ή Στιγμιαίος Μέλλοντας: θα γίνει στο μέλλον μια φορά

πχ. Ο μαθητής θα διαβάσει.

6.    Παρακείμενος: κάτι που έγινε στο παρελθόν, αλλά τώρα που μιλάμε, στο παρόν είναι τελειωμένο

πχ. Ο μαθητής έχει διαβάσει.

7.    Υπεσυντέλικος: κάτι που έγινε στο παρελθόν, πριν από κάτι άλλο
πχ. Ο μαθητής είχε διαβάσει.

8.    Συντελεσμένος Μέλλοντας: κάτι που θα είναι τελειωμένο στο μέλλον σε συγκεκριμένο χρόνο

πχ. Ο μαθητής θα έχει διαβάσει.

ΠΑΡΕΛΘΟΝ	ΠΑΡΟΝ	ΜΕΛΛΟΝ
Παρατατικός (διάβαζε)	Ενεστώτας (διαβάζει)	Εξακολουθητικός Μέλλοντας (θα διαβάζει)
Αόριστος (διάβασε)	Παρακείμενος (έχει διαβάσει)	Συνοπτικός ή Στιγμιαίος Μέλλοντας (θα διαβάσει)
Υπερσυντέλικος (είχε διαβάσει)		Συντελεσμένος Μέλλοντας (θα έχει διαβάσει)

·         Ποια είναι τα χρονικά επιρρήματα

πότε, τώρα, τότε, πριν, μετά, σήμερα, αύριο, χτες, μεθαύριο, πέρυσι, φέτος, απόψε, αργά, νωρίς, οποτεδήποτε, οπότε, άλλοτε, κάποτε, ύστερα, έπειτα, επιτέλους, κιόλας, αμέσως, σπάνια, συχνά, τακτικά, αρχικά, ξαφνικά, πότε πότε κα.

πχ. Αύριο θα πάω σχολείο. [Ρωτάμε: πότε θα πάω; - Απαντάμε: αύριο → Άρα η λέξη αύριο είναι ένα επίρρημα που δηλώνει χρόνο]

·         Ποια είναι τα ουσιαστικά με λειτουργία επιρρήματος

Ουσιαστικά με λειτουργία επιρρήματος: το πρωί, το  μεσημέρι, το απόγευμα, το βράδυ, τα ξημερώματα, το φθινόπωρο, του χρόνου κα.

    Τα ουσιαστικά κλίνονται, ενώ τα επιρρήματα όχι.

    Τα ουσιαστικά με λειτουργία επιρρήματος μπορούμε να τα βρούμε στις πτώσεις της γενικής (πχ. του χρόνου) και της αιτιατικής (πχ. το μεσημέρι).

πχ. Το απόγευμα θα συναντήσω στο σπίτι του φίλου μου.

      Του χρόνου θα πάω στην Αμερική.

·         Ποιες είναι οι χρονικές προτάσεις

    Οι χρονικές προτάσεις σχηματίζονται, όταν έχουμε έναν σύνδεσμο και ένα ρήμα.
 ΠΡΟΣΟΧΗ: Για να έχουμε πρόταση, χρειάζεται οπωσδήποτε  να υπάρχει και ρήμα.

Σύνδεσμοι: όταν, ενώ, αφού, μόλις, καθώς, πριν, προτού, οπότε, αφότου, ώσπου κα.

πχ. Όταν σε είδε, χάρηκε πολύ.

·         Ποιες είναι οι φράσεις με προθέσεις

    Για να έχουμε φράσεις  με προθέσεις, χρειάζεται να έχουμε μια πρόθεση και μια φράση.

Προθέσεις: κατά, σε, προς, ως, μέχρι, μετά, από, για κα.

Φράσεις με προθέσεις: κατά το βραδάκι, ως αύριο, από το απόγευμα, μέχρι το μεσημέρι, προς το ξημέρωμα, κατά τις δύο κα.

πχ. Σε λίγο θα φύγω