Ε΄ Δημοτικού Γλώσσα Ενότητα 7: Η μουσική Γραμματική-Συντακτικό Ρήμα (μεταβατικά-αμετάβατα-συνδετικά)

 

Ρήμα

Το πιο βασικό στοιχείο σε μια πρόταση είναι το ρήμα. Το ρήμα δείχνει ότι κάποιος ή κάτι ενεργεί, παθαίνει κάτι, είναι κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.

Παραδείγματα

Ο μαθητής γράφει την άσκηση.

Η μπλούζα μου λερώθηκε.

Το φαγητό είναι νόστιμο.

Το μωρό κοιμήθηκε.

Τα ρήματα χωρίζονται σε μεταβατικά, αμετάβατα και συνδετικά.

Μεταβατικά λέγονται τα ρήματα που χρειάζονται αντικείμενο, για να συμπληρωθεί η έννοιά τους. Η ενέργειά τους μεταβαίνει σε έναν άνθρωπο, ζώο ή πράγμα.

Πχ. Το παιδί παίζει μπάλα. (Το ρήμα «παίζει» είναι μεταβατικό, γιατί έχει ως αντικείμενο τη λέξη «μπάλα». Ρωτάμε «τι παίζει το παιδί;» κι η απάντηση είναι «μπάλα»).

Αμετάβατα λέγονται τα ρήματα που δε χρειάζονται τα ρήματα, για να συμπληρωθεί η έννοιά τους. Η ενέργειά τους δε μεταβαίνει σε έναν άνθρωπο, ζώο ή πράγμα.

Πχ. Το μωρό κοιμάται. (Ρωτάμε «τι κοιμάται;» και δεν υπάρχει απάντηση. Άρα δεν υπάρχει αντικείμενο.)

Συνδετικά είναι τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο της πρότασης με κάποια άλλη φράση, η οποία ονομάζεται κατηγορούμενο. Το κατηγορούμενο φανερώνει μια ιδιότητα ή ένα χαρακτηριστικό που έχει το υποκείμενο.

Τέτοιου είδους ρήματα είναι: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, εκλέγομαι, λέγομαι, ονομάζομαι, θεωρούμαι, παρουσιάζομαι, σπουδάζω κα.

Πχ. Ο ήλιος είναι λαμπερός. (Το συνδετικό ρήμα είναι το «είναι» και το κατηγορούμενο είναι η λέξη «λαμπερός», που είναι η ιδιότητα του ήλιου)

      Η Σοφία εκλέχθηκε πρόεδρος. (Το συνδετικό ρήμα είναι το «εκλέχθηκε» και το κατηγορούμενο είναι η λέξη «πρόεδρος», που είναι η ιδιότητα της Σοφίας)