Ε΄ Δημοτικού Γλώσσα Ενότητα 7: Η μουσική Γραμματική-Συντακτικό Υποκείμενο

 

Υποκείμενο

Το υποκείμενο δίνει την κύρια πληροφορία της πρότασης. Το υποκείμενο του ρήματος δείχνει ποιος ή ποιοι έκανε ή έπαθε ή είναι αυτό που λέει το ρήμα. Οπότε για να βρούμε το υποκείμενο ρωτάμε «ποιος;».

Παραδείγματα

Ο μαθητής γράφει την άσκηση. (Ρωτάμε «ποιος γράφει;» και η απάντηση είναι «ο μαθητής». Άρα το υποκείμενο είναι «ο μαθητής»)

Η μπλούζα μου λερώθηκε. (Ρωτάμε «ποιος λερώθηκε;» και η απάντηση είναι «η μπλούζα». Άρα το υποκείμενο είναι «η μπλούζα»)

Το φαγητό είναι νόστιμο. (Ρωτάμε «ποιος είναι;» και η απάντηση είναι «το φαγητό». Άρα το υποκείμενο είναι «το φαγητό»)

Το μωρό κοιμήθηκε. (Ρωτάμε «ποιος κοιμήθηκε;» και η απάντηση είναι «το μωρό». Άρα το υποκείμενο είναι «το μωρό»)

Το υποκείμενο είναι σε ονομαστική πτώση. Είναι συνήθως ουσιαστικά ή αντωνυμίες (εγώ, εσύ, αυτός, εμείς, εσείς, αυτοί).

Πχ. Ο μαθητής γράφει την άσκηση. (Η λέξη «ο μαθητής» που είναι το υποκείμενο είναι σε πτώση ονομαστική).

Αυτοί παίζουν μπάλα. (Το ρήμα είναι η λέξη «παίζουν». Ρωτάμε «ποιοι παίζουν;» και η απάντηση είναι «αυτοί». Η λέξη «αυτοί» είναι αντωνυμία.)

Συνήθως τις αντωνυμίες δεν τις λέμε, γιατί εννοούνται εύκολα. Οπότε θα μπορούσαμε να γράψουμε ή να πούμε την πρόταση ως εξής:

Παίζουν μπάλα. (Ρωτάμε «ποιοι παίζουν;» και η απάντηση είναι «αυτοί». Η λέξη «αυτοί» εννοείται).

Όταν σε μια πρόταση υπάρχουν απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις, τότε το υποκείμενο είναι μια ολόκληρη πρόταση, η οποία ξεκινάει με το να ή το ότι.

Απρόσωπα ρήματα: πρόκειται, φαίνεται, απαγορεύεται, επιτρέπεται, πρέπει κα.

Τα απρόσωπα ρήματα βρίσκονται στο γ΄ πρόσωπο ενικού.

Πχ. Πρόκειται να ταξιδέψω το βράδυ. (Η λέξη «πρόκειται» είναι το απρόσωπο ρήμα. Η πρόταση «να ταξιδέψω το βράδυ» είναι το υποκείμενο του ρήματος)

Φαίνεται ότι θα βρέξει. (Η λέξη «φαίνεται» είναι το απρόσωπο ρήμα. Η πρόταση «ότι θα βρέξει» είναι το υποκείμενο του ρήματος)

Απρόσωπες εκφράσεις: είναι καλό, είναι ανάγκη κα.

Για να σχηματίσουμε απρόσωπες εκφράσεις, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ρήμα «είναι» και να βάλουμε δίπλα ακόμα μια λέξη.

Πχ. Είναι ανάγκη να έρθεις εδώ. (Η φράση «είναι ανάγκη» είναι η απρόσωπη έκφραση. Η πρόταση «να έρθεις εδώ» είναι το υποκείμενο)