Ε΄ Δημοτικού Γλώσσα Ενότητα 9: Βιβλία-Βιβλιοθήκες Γραμματική-Συντακτικό Δευτερεύουσες ή εξαρτημένες Επιρρηματικές προτάσεις

 

Δευτερεύουσες ή εξαρτημένες επιρρηματικές προτάσεις

Υποθετικές προτάσεις (δευτερεύουσες ή εξαρτημένες επιρρηματικές προτάσεις)

Δηλώνουν ότι κάτι πρέπει να εκπληρωθεί για να πραγματοποιηθεί στη συνέχεια το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.

Ο υποθετικός λόγος αποτελείται από την υπόθεση (υποθετική πρόταση) και την απόδοση (κύρια πρόταση που σχετίζεται με την υπόθεση).

Εισάγονται με: αν, άμα κα.

πχ. Αν βρέξει, δε θα πάμε εκδρομή. (Η πρόταση «Αν βρέξει» είναι υποθετική.)

Σ’ αυτόν τον υποθετικό λόγο η υπόθεση είναι η υποθετική πρόταση «Αν βρέξει» και η απόδοση είναι η κύρια πρόταση «δε θα πάμε εκδρομή».

Χρονικές προτάσεις (δευτερεύουσες ή εξαρτημένες επιρρηματικές προτάσεις)

Δηλώνουν χρόνο.

Εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους: όταν, αφού, ενώ κα.

πχ. Όταν μιλούσα στο τηλέφωνο, χτύπησε το κουδούνι. (Η πρόταση «Όταν μιλούσα στο τηλέφωνο» είναι χρονική.)

Αιτιολογικές προτάσεις (δευτερεύουσες ή εξαρτημένες επιρρηματικές προτάσεις)

Δηλώνουν αιτία.

Χρησιμοποιούμε τις αιτιολογικές προτάσεις, για να επιχειρηματολογήσουμε.

Εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους: γιατί, επειδή, διότι κα.

πχ. Δεν πήγα στο σχολείο, γιατί ήμουν άρρωστος. (Η πρόταση «γιατί ήμουν άρρωστος» είναι αιτιολογική.)

Εναντιωματικές προτάσεις (δευτερεύουσες ή εξαρτημένες επιρρηματικές προτάσεις)

Φανερώνουν αντίθεση σ’ αυτό που δείχνει η κύρια πρόταση.

Εισάγονται με τους συνδέσμους: αν και, ενώ, μολονότι, κι ας.

πχ. Αν και δυσκολεύομαι, θα τις ασκήσεις στα Μαθηματικά. (Η πρόταση «Αν και δυσκολεύομαι» είναι εναντιωματική.)

Παραχωρητικές προτάσεις (δευτερεύουσες ή εξαρτημένες επιρρηματικές προτάσεις)

Εκφράζουν παραχώρηση προς το νόημα της κύριας πρότασης που προσδιορίζουν.

Εισάγονται με τους συνδέσμους: και αν, και να, κι ας.

πχ. Δεν πειράζει, και να χάσουμε στον αγώνα. (Η πρόταση «και να χάσουμε στον αγώνα» είναι παραχωρητική.)

Τελικές προτάσεις (δευτερεύουσες ή εξαρτημένες επιρρηματικές προτάσεις)

Δηλώνουν για ποιο σκοπό γίνεται κάτι (τέλος= σκοπός).

Εισάγονται με: για να, να.

πχ. Τρέχω να προλάβω το λεωφορείο. (Η πρόταση «να προλάβω το λεωφορείο» είναι τελική.)

Αποτελεσματικές προτάσεις (δευτερεύουσες ή εξαρτημένες επιρρηματικές προτάσεις)

Δείχνουν το αποτέλεσμα μια πράξης.

Εισάγονται με τους αποτελεσματικούς συνδέσμους: ώστε, που.

πχ. Τρέχω να προλάβω το λεωφορείο. (Η πρόταση «να προλάβω το λεωφορείο» είναι τελική.)