Ενότητα 2 Γλώσσα Θεωρία "Η ζωή στην πόλη" Εγκλίσεις

Εγκλίσεις

Τα ρήματα έχουν τρεις εγκλίσεις και είναι οι παρακάτω:

1)    Οριστική

o   Φανερώνει το βέβαιο, το πραγματικό.

o   Έχει 8 χρόνους: Ενεστώτας, Παρατατικός, Αόριστος, Εξακολουθητικός Μέλλοντας, Συνοπτικός Μέλλοντας, Παρακείμενος, Υπερσυντέλικος, Συντελεσμένος Μέλλοντας.

o   Όταν η πρόταση είναι αρνητική, βάζουμε πριν από το ρήμα ¨δεν¨.

Πχ. Αύριο θα βρέξει.

       Δεν διάβασα την εφημερίδα.

2)   Υποτακτική

o   Φανερώνει το επιθυμητό, το ενδεχόμενο.

o   Το ρήμα συνοδεύεται από τις λέξεις: να, για να, ας, όταν, πριν, αν , άμα

o   Έχει 3 χρόνους: Ενεστώτας (εξακολουθητική υποτακτική), Αόριστος (συνοπτική υποτακτική), Παρακείμενος

o   Όταν η πρόταση είναι αρνητική, βάζουμε πριν από το ρήμα ¨μη(ν)¨

Πχ. Έτρεξα να προλάβω το λεωφορείο.

       (Να) μην τρέχεις τόσο γρήγορα στον δρόμο.

3)  Προστακτική

o   Φανερώνει προσταγή, προτροπή, παράκληση, επιθυμία, ευχή.

o   Έχει 2 χρόνους: Ενεστώτας (εξακολουθητική προστακτική), Αόριστος (συνοπτική προστακτική)

o   Έχει 2 πρόσωπα: β΄ ενικό και β’ πληθυντικό

o   Δεν έχει άρνηση. Αν θέλουμε να δηλώσουμε αποτροπή, απαγόρευση κτλ. χρησιμοποιούμε το ¨μην¨ με τύπους της υποτακτικής.

Πχ. Άνοιξε το παράθυρο.

      Δώσε μου το μολύβι σου, σε παρακαλώ.

    Ορθογραφικοί κανόνες

o   Στην προστακτική τα ρήματα σε –ίζω σχηματίζουν τις καταλήξεις –ισε, -ιστε, -ισου με «ι. (εξαιρέσεις: δανείζω, δακρύζω, αθροίζω κα.)
πχ. χτενίζω ® χτένισε, χτενίστε

      χτενίζομαι ® χτενίστε

o   Στην προστακτική τα ρήματα της β’  συζυγίας (αυτά που έχουν κατάληξη σε –ώ με τόνο) σχηματίζουν τις καταλήξεις –ησε, -ηστε,
-ησου με «η».

πχ. τοποθετώ ® τοποθέτησε, τοποθετήστε

      τοποθετούμαι ® τοποθετήσου

o   Η κατάληξη –είτε γράφεται πάντα με «ει».

      Καταλήξεις προστακτικής

Ενεργητική φωνή
Εξακολουθητική προστακτική/Ενεστώτας		Συνοπτική προστακτική/Αόριστος
-ε	-α	-ισε	-ησε	-ψε	-σε	-ξε
-ετε	-άτε	-ίστε	-ήστε	-ψτε	-στε	-ξτε

Παράδειγμα

Τα ρήματα "αρχίζω" και "ρωτάω-ρωτώ" στην Εξακολουθητική προστακτική/Ενεστώτας:

άρχιζε - αρχίζετε             ρώτα - ρωτάτε

      

Τα ρήματα "αρχίζω", "κρατάω-κρατώ", "βάφω", "ντύνω" και "κοιτάζω" στη Συνοπτική προστακτική/Αόριστος:

άρχισε - αρχίστε    κράτησε - κρατήστε   βάψε- βάψτε   ντύσε - ντύστε   κοίταξε - κοιτάξτε      

Παθητική   φωνή
Εξακολουθητική προστακτική/Ενεστώτας	Συνοπτική προστακτική/Αόριστος
*Στην Παθητική φωνή Ενεστώτα δεν έχουμε Προστακτική.	-ίσου	-ήσου	-ψου	-σου	-ξου
	-ιστείτε	-ηθείτε	-φτείτε	-στείτε	-χτείτε

Τα ρήματα "χτενίζομαι", "κρατιέμαι", "βάφομαι", "ντύνομαι" και "κοιτάζομαι" στη Συνοπτική προστακτική/Αόριστος:

χτενίσου - χτενιστείτε   κρατήσου - κρατηθείτε  βάψου - βαφτείτε  ντύσου - ντυθείτε  κοιτάξου - κοιταχτείτε