ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ-ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ Παραθετικά επιθέτων
Γραμματική-Συντακτικό
Θεωρία: Παραθετικά επιθέτων
Συχνά, χρησιμοποιούμε τα επίθετα
για να συγκρίνουμε ουσιαστικά.
Στα επίθετα έχουμε τρεις βαθμούς:
Ο Συγκριτικός και ο Υπερθετικός ονομάζονται Παραθετικά των επιθέτων.
1.
Θετικός
βαθμός: Στον θετικό βαθμό τα επίθετα φανερώνουν ότι ένα ουσιαστικό
έχει ένα γνώρισμα.
πχ. Το δέντρο είναι ψηλό.
2.
Συγκριτικός
βαθμός: Στον συγκριτικό βαθμό τα επίθετα φανερώνουν ότι ένα
ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα άλλο.
Πχ. Ο λαγός είναι γρηγορότερος από τη χελώνα.
Ο
συγκριτικός βαθμός σχηματίζεται με δύο
τρόπους:
Α) Μονολεκτικά: θετικός βαθμός ουδετέρου
+ -τερος (πχ. ομορφότερος,
μακρύτερος, ευγενέστερος)
Β) Περιφραστικά:
πιο + θετικός βαθμός (πχ. πιο
όμορφος, πιο μακρύς, πιο ευγενής)
3.
Α.
Σχετικός Υπερθετικός: Ο σχετικός υπερθετικός βαθμός ενός επιθέτου
δηλώνει ότι το ουσιαστικό που συνοδεύει έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από όλα τα άλλα όμοιά του.
πχ. Ο Όλυμπος είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας.
Ο
σχετικός υπερθετικός σχηματίζεται με δύο τρόπους:
Α) άρθρο + συγκριτικός βαθμός μονολεκτικά (πχ. ο
ομορφότερος, ο μακρύτερος, ο ευγενέστερος)
Β) άρθρο + συγκριτικός βαθμός περιφραστικά (ο πιο όμορφος,
ο πιο μακρύς, ο πιο ευγενής)
Β.
Απόλυτος Υπερθετικός: Ο απόλυτος
υπερθετικός βαθμός δηλώνει ότι το ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε πολύ
μεγάλο βαθμό, χωρίς να γίνεται σύγκριση με άλλα.
πχ. Τα γλυκά είναι νοστιμότατα.
Ο
απόλυτος υπερθετικός σχηματίζεται με δύο τρόπους:
Α) Μονολεκτικά: θετικός βαθμός ουδετέρου +
-τατος (πχ. (ομορφότατος, μακρύτατος, ευγενέστατος)
Β) Περιφραστικά: πολύ + θετικός βαθμός (πχ.
πολύ όμορφος, πολύ μακρύς, πολύ ευγενής)
Ο υπερθετικός βαθμός μερικές φορές
δηλώνεται με σύνθετα επίθετα των οποίων το πρώτο συνθετικό είναι μια από τις
λέξεις: θεός, όλος, κατά, πέντε
(πεντα-), τρία (τρισ-), τέσσερα (τετρα-), υπέρ, παν.
πχ. θεόφτωχος, θεότρελος, θεονήστικος, ολομόναχος,
ολόφρεσκος, ολοκαίνουριος, πεντανόστιμος, τρισένδοξος, τρισάθλιος τετράπαχος,
υπερπλήρης, πανάξιος, πανύψηλος, κατάμαυρος, καταγάλανος κατάξανθος,
κατακόκκινος
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ
ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΩΝ
Για τον
σχηματισμό των παραθετικών χρειάζεται να θυμηθούμε ότι υπάρχουν οι παρακάτω
βασικές κατηγορίες επιθέτων:
·
Επίθετα σε –ος, -η, -ο (πχ. ο ακριβός, η ακριβή,
το ακριβό)
Όταν
σχηματίζουμε τον συγκριτικό, παίρνουμε το ουδέτερο και βάζουμε την κατάληξη
–τερος.
Έτσι ο συγκριτικός στα 3 γένη σχηματίζεται ως
εξής:
ακριβότερος ακριβότερη ακριβότερο
Όταν
σχηματίζουμε τον απόλυτο υπερθετικό, παίρνουμε το ουδέτερο και βάζουμε την
κατάληξη –τατος.
Έτσι ο απόλυτος υπερθετικός στα 3 γένη
σχηματίζεται ως εξής:
ακριβότατος ακριβότατη ακριβότατο
·
Επίθετα σε –ης, -ης, -ες (πχ. ο ακριβής, η
ακριβής, το ακριβές)
Όταν
σχηματίζουμε τον συγκριτικό, παίρνουμε το ουδέτερο και βάζουμε την κατάληξη
–τερος.
Έτσι ο συγκριτικός στα 3 γένη σχηματίζεται ως
εξής:
ακριβέστερος ακριβέστερη ακριβέστερο
Όταν
σχηματίζουμε τον απόλυτο υπερθετικό, παίρνουμε το ουδέτερο και βάζουμε την
κατάληξη –τατος.
Έτσι ο απόλυτος υπερθετικός στα 3 γένη
σχηματίζεται ως εξής:
ακριβέστατος ακριβέστατη ακριβέστατο
·
Επίθετα σε –ύς, -ιά, -ύ (πχ. ο βαθύς, η βαθιά, το
βαθύ)
Όταν
σχηματίζουμε τον συγκριτικό, παίρνουμε το ουδέτερο και βάζουμε την κατάληξη
–τερος.
Έτσι ο συγκριτικός στα 3 γένη σχηματίζεται ως
εξής:
βαθύτερος βαθύτερη βαθύτερο
Όταν
σχηματίζουμε τον απόλυτο υπερθετικό, παίρνουμε το ουδέτερο και βάζουμε την
κατάληξη –τατος.
Έτσι ο απόλυτος υπερθετικός στα 3 γένη
σχηματίζεται ως εξής:
βαθύτατος βαθύτατη βαθύτατο
Θετικός
|
Συγκριτικός
|
Σχετικός
Υπερθετικός
|
Απόλυτος
Υπερθετικός
|
Ακριβός
|
Ακριβότερος
|
Ο ακριβότερος
|
Ακριβότατος
|
Πιο ακριβός
|
Ο πιο ακριβός
|
Πολύ ακριβός
|
|
Ακριβής
|
Ακριβέστερος
|
Ο ακριβέστερος
|
Ακριβέστατος
|
Βαθύς
|
Βαθύτερος
|
Ο βαθύτερος
|
Βαθύτατος
|
Γλυκός (*)
|
Γλυκύτερος
|
Ο γλυκύτερος
|
Γλυκύτατος
|
ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ
Θετικός
|
Συγκριτικός
|
Απόλυτος
Υπερθετικός
|
Απλός
|
Απλούστερος
|
Απλούστατος
|
Γέρος
|
Γεροντότερος
|
|
Κακός
|
Χειρότερος
|
Χείριστος/κάκιστος
|
Καλός
|
Καλύτερος
|
Άριστος
|
Λίγος
|
Λιγότερος
|
Ελάχιστος
|
Μεγάλος
|
Μεγαλύτερος
|
Μέγιστος
|
Μικρός
|
Μικρότερος
|
Ελάχιστος
|
Πολύς
|
Περισσότερος (πιότερος)
|
Πλείστος
|
Μερικά
επίθετα δεν έχουν θετικό βαθμό.
Άνω
|
Ανώτερος
|
Ανώτατος
|
Κάτω
|
Κατώτερος
|
Κατώτατος
|
Υπέρ
|
Υπέρτερος
|
Υπέρτατος
|
Μερικά επίθετα έχουν μόνο συγκριτικό
βαθμό: προτιμότερος, προγενέστερος, μεταγενέστερος.
Επίθετα που
δεν έχουν παραθετικά
Μερικά επίθετα δε σχηματίζουν καθόλου
παραθετικά, δεν έχουν δηλαδή ούτε συγκριτικό, ούτε υπερθετικό.
Ύλη
|
Καταγωγή
|
Συγγένεια
|
Τόπο
|
Χρόνο
|
Κατάσταση
που δεν αλλάζει
|
Ξύλινος, Πέτρινος, Μεταξωτός,
Χάρτινος , Χρυσός, Μαρμάρινος
|
Ελληνικός, Ευρωπαϊκός
|
Αδελφικός
|
Γήινος, Εξωγήινος, Νησιωτικός, Ουράνιος
|
Σημερινός, Χθεσινός
|
Αθάνατος, Μισός, Πολύτεκνος
|
Δείτε επίσης:
