Ε΄ Δημοτικού Γλώσσα Ενότητα 10: Μυστήρια – Επιστημονική φαντασία Γραμματική-Συντακτικό Διαλυτικά

 

Ενότητα 10: Μυστήρια – Επιστημονική φαντασία

Διαλυτικά

Τα διαλυτικά δείχνουν ότι δυο φωνήεντα που βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο προφέρονται χωριστά.

Τα φωνήεντα που παίρνουν διαλυτικά είναι το «ι» και το «υ». Αυτά τα φωνήεντα τα χωρίζουμε από το «α», «ε», «ο» και το «υ», για να μη σχηματίσουν δίψηφο φωνήεν (Τα δίψηφα φωνήεντα είναι: αι, ει, οι, ου, υι.).

πχ. Στη λέξη «παιδάκια» (= τα παιδιά που παίζουν) δε χρειάζονται διαλυτικά, για να χωρίσουμε το δίψηφο φωνήεν (αι), ενώ στη λέξη «παϊδάκια» (= κρέατα) χρειάζονται διαλυτικά, γιατί τα δυο φωνήεντα (α και ι) προφέρονται χωριστά.

Στη λέξη «θείος» δε χρειάζονται διαλυτικά, για να χωρίσουμε το δίψηφο φωνήεν (ει), ενώ στη λέξη «θεϊκός» χρειάζονται διαλυτικά, γιατί τα δυο φωνήεντα (ε και ι) προφέρονται χωριστά.

Δε χρησιμοποιούνται διαλυτικά, όταν

·       το πρώτο από τα δυο φωνήεντα τονίζεται.

πχ. Στη λέξη «κορόιδο» δε χρειάζονται διαλυτικά, γιατί από τα δυο φωνήεντα (ο και ι), τονίζεται το πρώτο φωνήεν (δηλαδή το ο), ενώ στη λέξη «κοροϊδεύω» χρειάζονται διαλυτικά, γιατί ο τόνος μπαίνει μετά τα δυο φωνήνεντα, τα οποία προφέρονται χωριστά.

·       δε σχηματίζεται δίψηφο φωνήεν.

πχ. ηρωικός, διυλίζω, Μωυσής

 

·       το προηγούμενο φωνήεν είναι δίψηφο.

πχ. υιοθεσία

Όταν πάνω στο φωνήεν χρειάζεται να βάλουμε και διαλυτικά, τότε η θέση των διαλυτικών είναι δεξιά και αριστερά του τόνου.

πχ. ταΐζω  

Στα κεφαλαία γράμματα χρησιμοποιούνται πάντα διαλυτικά.

Πίνακας: λέξεις με και χωρίς διαλυτικά

 

Λέξεις με διαλυτικά
Μάιος, Μαΐου	ΜΑΪΟΣ, ΜΑΪΟΥ
Λαϊκός	ΛΑΪΚΟΣ
Ευρωπαϊκός	ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ
Αϊτός	ΑΪΤΟΣ
Αϊτόπουλο	ΑΪΤΟΠΟΥΛΟ
Ταΐζω, τάισα	ΤΑΪΖΩ, ΤΑΪΣΑ
Σαΐτα	ΣΑΪΤΑ
Καΐκι	ΚΑΪΚΙ
Χαϊδεύω	ΧΑΪΔΕΥΩ
Χάιδεμα	ΧΑΪΔΕΜΑ
Πλάι	ΠΛΑΪ
Πλαϊνός	ΠΛΑΪΝΟΣ
Μαϊντανός	ΜΑΪΝΤΑΝΟΣ
Γάιδαρος	ΓΑΪΔΑΡΟΣ
Νεράιδα	ΝΕΡΑΪΔΑ
Γαϊδούρι	ΓΑΪΔΟΥΡΙ
Γαϊδουράκι	ΓΑΪΔΟΥΡΑΚΙ
Καϊμάκι	ΚΑΪΜΑΚΙ
Παϊδάκια	ΠΑΪΔΑΚΙΑ
Γαϊτανάκι	ΓΑΪΤΑΝΑΚΙ
Κομπολόι	ΚΟΜΠΟΛΟΪ
Κορόιδο	ΚΟΡΟΪΔΟ
Κοροϊδεύω	ΚΟΡΟΪΔΕΥΩ
Κοροϊδάκι	ΚΟΡΟΪΔΑΚΙ
Ευνοϊκός	ΕΥΝΟΪΚΟΣ
Προϊόν	ΠΡΟΪΟΝ
Βόιδι	ΒΟΪΔΙ
Μπόι	ΜΠΟΪ
Ρολόι	ΡΟΛΟΪ
Σόι	ΣΟΪ
Ολόιδιος	ΟΛΟΪΔΙΟΣ
Προϋπόθεση	ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ
Αϋπνία	ΑΫΠΝΙΑ
Άυπνος	ΑΫΠΝΟΣ
Ευφυΐα	ΕΥΦΥΪΑ
Ιδιοφυΐα	ΙΔΙΟΦΥΪΑ
Μυϊκός	ΜΥΪΚΟΣ
Ξεϋφαίνω	ΞΕΫΦΑΙΝΩ
Καταπραϋνω	ΚΑΤΑΠΡΑΫΝΩ
Βουΐζω	ΒΟΥΪΖΩ
Εμποροϋπάλληλος	ΕΜΠΟΡΟΫΠΑΛΛΗΛΟΣ
Βόλεϊ	ΒΟΛΕΪ
Θεϊκός	ΘΕΪΚΟΣ
Καφεΐνη	ΚΑΦΕΪΝΗ
Πρωτεΐνη	ΠΡΩΤΕΪΝΗ
Λέξεις χωρίς διαλυτικά
Μωυσής
Υιοθεσία
Διυλιστήριο	Διυλίζω
Ζωικό	Πρωινό
Ηρωικός	Πρωί