Σχηματισμός σύνθετων λέξεων με α΄ συνθετικό ένα απόλυτο αριθμητικό επίθετο | Δ΄ Δημοτικού Γλώσσα

 
Σχηματισμός σύνθετων λέξεων με α΄ συνθετικό ένα απόλυτο αριθμητικό επίθετο

 

·       Όταν το α΄ συνθετικό είναι το επίθετο ένας, μία, ένα στο  σχηματισμό της λέξης γίνεται μονο-. (πχ. μονόπλευρο)

·       Όταν το α΄ συνθετικό είναι το επίθετο δύο, στο σχηματισμό της λέξης γίνεται δι- ή δισ-. (πχ. διθέσιο, δισέγγονος)

·       Όταν το α΄ συνθετικό είναι το επίθετο τρεις, τρία, στο σχηματισμό της λέξης γίνεται τρι- ή τρισ-. (πχ. τρίμηνο, τρισχαριτωμένος)

·       Όταν το α΄ συνθετικό είναι το επίθετο τέσσερις, τέσσερα, στο σχηματισμό της λέξης γίνεται τετρα-. (πχ. τετραψήφιος)

Από το πέντε ως το ενενήντα εννέα έχουν συνδετικό φωνήεν το «α».

πχ. πέντε γωνίες → πεντάγωνο                      εξήντα χρόνια →  εξηντάχρονος

Προσοχή: Δεν πρέπει να μπερδεύουμε το μόριο δισ-, που έχει πρώτο συνθετικό το δύο με το μόριο δυσ-, που σημαίνει δύσκολα, άσχημα (πχ. δύστυχος= άσχημη τύχη).

Παραδείγματα

Προσοχή στις σύνθετες λέξεις με β΄ συνθετικό τη λέξη «όροφος»:

          Ένας όροφος = μονώροφος                           δυο όροφοι = διώροφο

          Τρεις όροφοι = τριώροφο                              τέσσερις όροφοι = τετραώροφο …

Απόλυτο αριθμητικό επίθετο	α΄ συνθετικό	Σύνθετες λέξεις
Ένας – μία – ένα	μονό-	μονόδρομος (ένα χρώμα) μονοψήφιος (ένα ψηφίο) μονόχρωμο (ένα χρώμα) μονοκατοικία (μια κατοικία) μονόφθαλμος (ένας οφθαλμός) μονόζυγο (ένας ζυγός) μονοσέλιδο (μια σελίδα) μονόλογος (ένας λόγος) μονόωρος (μια ώρα) μονόγραμμα (ένα γράμμα) μονόπλευρο (μια πλευρά) μονοθέσιο (μια θέση) μονώροφο (ένας όροφος)
Δύο	δι-	δίκοπο (δύο κόψεις) διώροφο (δύο όροφοι) δίχρωμο (δύο χρώματα) δίχρονο (δυο χρόνια/χρονών) δίστηλο (δυο στήλες) δίμετρος (δύο μέτρα) δίωρο (δύο ώρες) δίστιχο (δύο στίχοι) δίποδο (δύο πόδια) δίκροκο (δύο κρόκους) δισέλιδο (δύο σελίδες) διπρόσωπος (δύο πρόσωπα)
	δισ-	δισέγγονος δισεκατομμύριο
Τρία	τρι-	τρίγωνο (τρεις γωνίες) τριήμερη (τρεις ημέρες) τρίλεπτο (τρία λεπτά) τριθέσιο (τρεις θέσεις) τρισύλλαβο (τρεις συλλαβές)
	τρισ-	τρισχαριτωμένος τρισευτυχισμένος τρισάθλιος τρισάγιο τρισέγγονο
Τέσσερα	τετρα-	τετράγωνο (τέσσερις γωνίες) τετράποδα (τέσσερα πόδια) τετράπορτο (τέσσερις πόρτες) τετράχορδο (τέσσερις χορδές) τετράπλευρο (τέσσερις πλευρές) τετραθέσιο (τέσσερις θέσεις) τετράφυλλο (τέσσερα φύλλα) τετράπαχος
Πέντε	πεντα-	πεντάγωνο (πέντε γωνίες) πενταμελής (πέντε μέλη)
Έξι	εξα-	εξάγωνο (έξι γωνίες) εξαώροφο (έξι όροφοι)
Επτά	επτα-	επτάγωνο (επτά γωνίες) επτασύλλαβη (επτά συλλαβές)
Οκτώ	οκτα	οκτάχρονος (οκτώ χρόνια/ χρονών)
Εννιά	εννια-	εννιαμελής (εννιά μέλη)
Δέκα	δεκα-	δεκαήμερος (δέκα μέρη)
Εξήντα	εξηντα-	εξηντάχρονος (εξήντα χρόνια/ χρονών)